Het ontstaan van het Groninger orgellandschap

Rick Boele en Gerard Verweij

Het ontstaan van het Groninger orgellandschap Het ORGEL 108 (2012), nr. 3, 12-19 [samenvatting]

Welke niet-organologische factoren hebben een rol gespeeld bij het ontstaan van het Groninger orgellandschap? Om antwoord op deze vraag te geven wordt aandacht besteed aan de machtsverhoudingen in de provincie Groningen door de tijd heen. Ten tweede wordt ingegaan op de economische omstandigheden in Groningen, met de nadruk op de achttiende eeuw. Tot slot wordt bezien hoe de relatie tussen kerk en lokale overheid was.
In het artikel wordt betoogd dat de belangrijkste factor in de totstandkoming van het Groninger Orgelland de landadel is. Deze had de macht in de Ommelanden in handen en wilde die tonen door het plaatsen van orgels. Daarbij is het tevens van belang te realiseren dat de lokale overheid (c.q. de landadel) ook wat betreft het bestuur in de kerk de touwtjes stevig in handen had. De algehele economische situatie oefende vrij weinig invloed uit op de prestatiedrang van de landadel.

Uitsneden van de “Kaart of landtafereel der provincie van groningen en Ommelanden verdeelt in deszelfs byzondere quartiren, districten en voornaamste iurisdicten beneffens de Heerlykheid Westerwolde” van Theodorus Beckeringh uit 1781