Het herrezen Der Aa-Kerk-orgel: aanzet tot nieuwe creatieve wegen

Reitze Smits

Het herrezen Der Aa-Kerk-orgel: aanzet tot nieuwe creatieve wegen Het ORGEL 108 (2012), nr. 1, 34-38 [samenvatting]

De afgelopen vijftig jaar is er veel gebeurd in de Nederlandse orgelwereld, waarbij de schat aan Groningse orgels zelfs over de landsgrenzen tot de verbeelding sprak. Nu, na vijftig jaar, lijkt het soms dat we denken precies te weten welke registraties, tempi en vingerzettingen we moeten gebruiken. Over het algemeen is de orgelwereld een baken van rust en evenwichtigheid.
Het is echter de vraag of onze aandacht voor het verleden en de interpretatie daarvan, met de pretentie daar dichterbij te kunnen komen, voldoende voedingsbodem biedt voor de komende vijftig jaar. Er zijn twee opties: 1. We laten alles bij het oude en door ontkerkelijking, verminderde belangstelling voor klassieke muziek, afnemend aantal orgelstudenten en orgelconcertbezoekers, zinkt de orgelcultuur langzaam weg in vergetelheid. 2. Door de ogen niet te sluiten voor de ontwikkelingen, ontstaat er juist een gevoel van urgentie. We moeten wel initiatief nemen, anders kan het tij wellicht niet gekeerd worden.
We weten nog niet waar het heen moet, hoe het eruit zal zien, maar er moeten dijken worden opgeworpen, windmolens geplaatst, rivieren moeten weer vrij kunnen stromen, want we kunnen niet wachten tot het mis gaat. Het zal er anders uitzien dan de afgelopen vijftig jaar, maar we koesteren de grote waarde van onze orgelschat, wat ons drijft om nieuwe wegen te vinden.
Het orgel zal meer in samenhang met andere kunstvormen en andere kunstdisciplines ingeschakeld moeten worden.
Om een nieuw publiek te bereiken, is het belangrijker om te investeren in educatie. De noodzaak daartoe wordt overal gevoeld: op vele plaatsten in Europa ontstaan projecten om kinderen en hun ouders (die vaak moeilijker over de streep te halen zijn) te betrekken bij het orgel via scholen, plaatselijke organisaties of festivals.
We moeten onze creativiteit inzetten om te zorgen dat de orgels blijven klinken, en daartoe moeten we onze krachten bundelen. Want ook al is er teruglopende belangstelling, aan het orgel ligt het niet: het is een fantastisch instrument, dat nog vele generaties kan inspireren.

Reitze Smitst tijdens de lezing. Foto: Jan Smelik