Artikelen
| Olga de Kort-Koulikova |
 |
Russische orgelmuziek in negentiende en twintigste eeuw. Deel 2: De periode na 1917 Het ORGEL 110 (2014), nr. 1, 30-35 [samenvatting] |
De veranderingen van de Oktoberrevolutie in 1917 raakten alle
gevestigde politieke, sociale en culturele structuren van Rusland.
Voor de orgelmuziek betekende de revolutie aanvankelijk het einde:
orgels werden afgebroken, kerken verbouwd tot zwembaden en
fabrieken. Het traditionele kerkelijke instrument paste niet binnen
de maatstaven van het Sovjet-realisme. In plaats van de ‘Russische
muziek’ kwam de ‘Sovjet-muziek’; het Groot-Russische nationalisme
maakte plaats voor verplichte nationale variëteit en
Sovjet-uniformiteit in vorm en inhoud. Het publiek van arbeiders en
boeren had geen behoefte aan fuga’s en preludia. Om te overleven
moest het orgel zich het te nauwsluitende jasje van
concertinstrument aanmeten. Centrum voor de orgelcultuur bleef het
conservatorium van St.-Petersburg, waar Isaj Braudo, de grondlegger
van de Russische orgelschool, werkte. Met name de eerste tijd na de
Tweede Wereldoorlog was er in Rusland belangstelling voor
orgelmuziek van eigen bodem. In 1987 verenigden organisten en
orgelmakers van de Sovjet-Unie zich in een kunstenaarsvakbond die –
zoals elke professionele Sovjet-bond – streng toezicht hield op de
inspiratie-uitspattingen van zijn leden. De aandacht verlegde zich
van eigen componisten naar Bach en Franck. Het in 1990 opgerichte
Centrum voor Orgelcultuur slaagde erin om deze positieve
belangstelling steeds meer te versterken door twee internationale
festivals voor orgelmuziek te organiseren. Tijdens het tweede
festival, in 1991, werd de eerste Russische wetenschappelijke
conferentie gehouden met de veelzeggende titel ‘Het orgel gisteren
en vandaag’. Het orgel was terug in het Russische muziekleven.
Belangrijke componisten waren Mikael Tariverdiev, Boris Tishchenko
en Rodion Shehedrin. Deze componisten, maar ook hun jongere
collega’s als Arkadij Agababov en Svetlana Lavrova, voelen zich
aangetrokken tot meerdelige thematische concerten, triptieken en
orgeloratoria.